ÇOCUKLAR VE KORKULARI

Korku, kişinin varlığını tehtit edici bir durum karşısında verdiği duygusal ve fiziksel tepkilerin tamamıdır. Çocuğun gelişim sürecinde dönem dönem ortaya çıkan korkuların olması olağandır. Bu dönemlerde korkuların üstüne gitmek- çocuğu korkularıyla yüzleştirmek doğru bir tutum olmayacaktır. Korkularla doğru çalışıldığında çocuğun çevresine uyumunu arttırır ve güçlüklerle baş etme becerisini güçlendirir. Okul öncesi dönemde korkuyu yaratan korku kaynağının gücü değil bilinmezliğidir.

İLK KORKULAR:

8-18 aylar arasında ortaya çıkar.
Benliğin geliştiğinin göstergesidir.
Duyguları henüz ayırt edemeyen çocuk coşkulu tüm duyguları için “korku” adını kullanabilir.
Bu dönemi takip eden süreçte 2 yaş civarında yüksek seslerden korkma sıklıkla karşımıza çıkar.
Korkunun kaynağı ile yüzleştirmek çözüm olmayabilir. Önemli olan korkunun kaynağı olan nesneyi kontrol edebildiğini çocuğa göstermektir.

SOYUT KAVRAMLARLA GELEN KORKULAR:

3-4 yaş sonrası çocuklarda soyut kavramlar hakkında araştırma ve ilgi belirir. Canavar, Allah, cin vb.. kavramlar hakkında merak artar. Bu normal gelişimin bir parçasıdır.
Çocuğa korkusunun anlamsız olduğunu, böyle şeylerin var olmadığını söylemek ona yardımcı olmayacaktır. Bunun yerine neyden” ve “ne yapmasından” endişe ettiğini anlatmasına yardımcı olmak daha faydalı olacaktır.
Bu dönemde cinsiyet farklılıklarını anlayan çocuklar cinsiyet özellikleri hakkında bir tehlikenin varlığından da korkabilirler.

ÇOCUK KORKUTULMALI MI?

Çocukları korkutarak yetiştirmemek gerektiği hep söylenir. Çeşitli korku kaynakları ile tehtid edilerek kazandırılmaya çalışılan alışkanlıklar kalıcı olmayacaktır (örneğin yeme alışkanlığı). Ayrıca korku kaynaklarının yarattığı tehtid nedeniyle değil davranışın yapılmasını sağlamak otokontrol kazanmanın önüne geçecektir. Dolayısıyla çocuk ilerleyen yaşlarda, ya hep başkalarından sınır konmasını bekleyecektir ya o da başkalarını tehtid ederek güç gösterisinde bulunacaktır ya da tehtidlerin ciddiyetsizliğini anlayarak ebeveynin kudretini küçümsemeye başlayacaktır. Dolayısıyla çocukların korkutularak değil otokontrol kazanarak yetileri edinmesini sağlamak ve ebeveynin kudretine güvenmesini desteklemek adına onları korkutarak alışkanlıklar kazanmasını sağlamak faydasızdır.

FOBİ VE KORKU ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Korkular dönemseldir, fobiler ise kalıcıdır.
Korkular gelişim dönemi özelliklerine göre içerik değiştirirler, fobilerin içerikleri hep aynıdır.
0-6 yaşta çocuk korkusunun da fobilerde olduğu gibi nedenini belirlemek mümkün olmayabilir. Bu da fobiler ile 0-6 yaş dönemi korkularının ortak özelliğidir.

NELER YAPILABİLİR?

Çocuğun tepkisini küçümsemeyin
Onu dinleyin. Anlatması için fırsat verin. Ama bunu ilgi çekme malzemesi olarak kullandığını fark ettiğinizde çocuğunuzla farklı konularda da sohbetler açmaya başlayın.
Size anlattığı duyguyu tanımlaması için ona yardımcı olun.
Korkularının çıktığı ilk bir hafta on gün ona bunu aşması için destek verin. Korkusuna neden olan şeyi tanıması ve o nesneyi kontrol edebileceği hakkında ona bilgi verin.
Açıklamalarınızın uzun, karmaşık ve fazlaca şefkatli, olmasından kaçının.
4 yaş sonrasında korktuğu şeyi tarif etmesi için ona rehberlik edin. Gerekirse beraberce resimleyin.
Korkusunu büyütmesine, önemsemesine neden olacak tepkiler vermemeye çalışın.
Hazırlayan: Uzman Klinik Psikolog Funda Akkapulu